Kiedy dzieci z przedszkola przenoszą się do szkoły i kończy się dla nich czas beztroskich zabaw, ciągle jeszcze są zapatrzone jak w święta ikonę w swojego nauczyciela. Ważne jest, by utrzymać ten stan jak najdłużej. Młodzi ludzie przechodzą w swym życiu wiele okresów buntu powtarzających się co kilka lat. Są to sprawdziany odpowiedzi dla wszystkich dorosłych zaangażowanych w ich wychowanie i edukację. Chociaż bywają uciążliwe, buntowanie się dzieci jest niezbędne do tego, by mogły się rozwijać emocjonalnie. Pokonywać kolejne progi w dochodzeniu do dorosłości. Swoiste ćwiczenia z życia. W okresie, kiedy maluchy idą pierwszy raz do szkoły, przechodzą kolejny burzliwy okres, jeszcze nie tak intensywny, jak ten który ich czeka w okresie dojrzewania, ale i siedmiolatek potrafi być rogatą bestyjką. Jeśli trafi na byle belfra, może zniechęcić się do szkoły i dalsza edukacja pójdzie znacznie trudniej. Obie strony poddawane są ciągłym próbom. Ciągle trzeba stawać do egzaminów i pisać testy. Jedni ze sprawności zawodowej, drudzy ze zdobytej wiedzy.
Kontrola postępów procesu zdobywania wiedzy realizowane jest przez system oceniania. Choć nie brak im mankamentów i brak im często obiektywizmu, jednak obejść się bez niego nie sposób. Każda szkoła potrzebuje skali, według której będzie wystawiać cenzurki swoim uczniom. Do tego służą sprawdziany i innego rodzaju narzędzia do ewaluacji. Odwieczny to problem naznaczony niestety subiektywizmem, o który oskarżani są nauczyciele. Przecież to oni władni są do wystawiania ocen cząstkowych i zbiorczych, podsumowujących poszczególne etapy kariery uczniowskiej. Ćwiczenia dla tych drugich są codziennością i czy ocenianie to naprawdę tak wielki problem. Problem to nie najlepsze słowo. Wyzwanie lepiej oddaje charakter procesu. Dotyczy bowiem wrażliwej sfery psychicznej dla każdego człowieka, nie tylko ucznia. Chodzi oczywiście o samoocenę. O hierarchię wartości każdej istoty ludzkiej. Hierarchii, którą tak łatwo zaburzyć lub nawet zniszczyć bez możliwości odbudowania. Może to pogmatwać dalszy rozwój, a nawet zatrzymać go w martwym punkcie. Często ocena cząstkowa nie jest odzwierciedleniem faktycznych możliwości intelektualnych podopiecznego, gdyż jest najczęściej sprawdzianem z wiedzy książkowej bez możliwości wykorzystania jej w bardziej złożonych procesach myślowych. Dlatego powinna być traktowana jako wycinek pewnego porządku. Wycinek cyklu, wprawdzie powiązany z całością procesu, choćby z powodów statystycznych, ale opisujący tylko jedno wystąpienie. Dlatego przed rozpoczęciem procesu oceniania cząstkowego, należy poznać zasoby intelektualne ucznia i możliwości ich wykorzystania. Wtedy z czystym sumieniem można stosować tradycyjny szablon ocen jako uniwersalny dla każdego podopiecznego z osobna. Używając tego samego narzędzia, można sprawiedliwie ocenić każdego ucznia, nie zaburzając jego samooceny. Podsumowując, ocena powinna być odzwierciedleniem oczekiwań systemu wobec ucznia, a nie w jakim stopniu uczeń wgłębił się w opanowanie treści. Różnica jest ulotna, jednak zasadnicza. Ocena jest za to, co uczeń powinien, a nie za to, co już zrobił.
